IT/ ES/ PT
Collectie 2
Italië / Spanje/ Portugal
Italië
Italië heeft een rijke keramiektraditie die teruggaat tot rond 1350 met de ontwikkeling van majolica - tingeglazuurd aardewerk met een opaque witte tinoxide glazuur. De techniek kwam oorspronkelijk uit het 9e-eeuwse Bagdad en Mesopotamië, en bereikte Italië in de 13e eeuw via handelaren die via het eiland Majorca voeren. Tijdens de Renaissance bereikte Italiaanse majolica zijn artistieke hoogtepunt, aanvankelijk met beperkte kleuren - wit met mangaan (bruin) en koper (groen) glazuurdesigns. Verschillende regio's ontwikkelden hun eigen stijlen, zoals Abruzzo dat bekend werd om zijn majolica-traditie. De wortels gaan terug naar de Etrusken en Romeinen, maar werden verrijkt door Byzantijnse en Arabische invloeden. Italilie heeft sterke tradities in functioneel aardewerk naast hun decoratieve stukken, wat relevant is voor traditionele spaarpotten die lokaal geproduceerd werden
Italiaanse spaarvarkens zijn berucht vanwege hun oortjes. Vaak zijn die al gebroken voor je er mee thuis bent. Een hele kunst om gave exemplaren te bemachtigen. Maten: klein (9-12 cm), wat groter (13,5–16 cm) en groot (19-22 cm). Onder de meeste staat “Italy”. Maar ook waar het niet onder staat zijn ze gemakkelijk als Italiaans te identificeren. Eindeloos veel hebben een bloemmotief, een enkele strepen of een abstract motief. De grote exemplaren zijn er vrijwel uitsluitend met een dop of slot in de buik. Niet voor mijn collectie dus!
Spanje
De Spaanse keramiek werd sterk beïnvloed door de Islamitische heerschappij van de 8e tot 15e eeuw, toen Moorse pottenbakkers glazuurtechnieken en ingewikkelde decoratieve patronen introduceerden. Spaans aardewerk bezat een unieke iriserende glans en bereikte zijn hoogtepunt in de 14e-15e eeuw. De Koninklijke Keramiekfabriek van Alcora (Castellón) werd beroemd in de 18e eeuw voor zijn zorgvuldig beschilderde en gedecoreerde waren in blauw-wit en polychrome faïence. Granada ontwikkelde de Fajalauza-traditie - tingeglazuurd, handbeschilderd aardewerk dat teruggaat tot de 16e eeuw. In de 16e eeuw verloor Spanje zijn prominentie aan Italiaanse pottenbakkersstijlen, hoewel productie nabij Toledo bleef bestaan.
Spanje was in het verre verleden ook de bakermat van de tegelindustrie. Veel aardewerk know how, met dezelfde technologie als tegels, werd geëxporteerd van Spanje naar Italië en een aardewerkindustrie floreerde daar ook. Van daaruit gingen veel Italiaanse pottenbakkers naar Antwerpen, waar tegels met sierpatronen in verschillende kleuren werden gemaakt. Vanuit Antwerpen verspreidde de tegelkunst zich naar Nederland en verder.
In de sectie "bijzondere spaarvarkens - promo/ souvenir" heb je al wat spaarvarkens van de Canarische Eilanden (een deel van Spanje) gezien. Hier zijn enkele voorbeelden van het "vasteland".
Portugal
Portugal is vooral beroemd om zijn azulejos (keramische tegels) die teruggaan tot de 13e eeuw toen de Moren het Iberisch schiereiland binnenvielen. Geen ander land heeft keramische tegels zo uitgebreid en consistent gebruikt als Portugal. De eerste azulejos dateren uit de 16e eeuw, volgens een techniek die geleerd werd in Marokko na de verovering van Ceuta. Portugese pottenbakkerijen werken vaak nog op de traditionele manier, met grote zorg voor de afwerking, de kleuren en de ontwerpen met rode klei als basis. Door het hele land wordt je verrast door tegelpanelen op gebouwen en in oude treinstations. Een van de belangrijkste keramische ontdekkingen in Europa werd in Portugal gemaakt in de 15e eeuw, nadat de Portugezen chinees porselein begonnen te importeren. De traditie van Coimbra-keramiek dateert uit de 16e eeuw, met monochrome kobaltblauwe tinten aangevuld met levendige kleuren als geel, groen en oker. Portugal tussen de regio's Nazaré en Alcobaça werd een traditionele regio voor decoratieve en artistieke keramiek, met oorsprong uit de tijd van de Cisterciënzer monniken.
Moderne commerciële Portugese spaarvarkens geïnspireerd door traditionele Alcobaça keramiek worden gemaakt in Caldas da Rainha. Over Portugese spaarvarkens in het algemeen is er helaas geen informatie beschikbaar. Voor een land met zo'n rijke keramiektraditie is het opvallend hoe weinig gedocumenteerd is over hun spaarvarkens specifiek.
