Bekende plaatsen
Collectie 1 > Nederland
Friesland/ Fryslân
- Makkum heeft een lange historie van aardewerkbedrijven. Een bekende naam was de "Aardewerk- en tegelfabriek Hendrik van der Wal en Zonen" die in 1975 stopte en waarvan Tichelaar de inventaris en panden overnam. Ook bekend is "Altena en Krooyenga". Koninklijke Tichelaar (1572) bestaat nog steeds. Hiervan heb ik vier spaarvarkens, de duurste in mijn verzameling. Tichelaar heeft in september 2013 de historische locatie in het centrum van Makkum verlaten en richt zich sindsdien op maatwerk en bouwkeramische producten in een modern bedrijfspand net buiten het dorp. De fysieke winkel bestaat niet meer, alleen nog de webshop.
- In Workum werd meer dan 300 jaar het oud Friese' ringeloor'- en het kerfsnee aardewerk gemaakt. De ‘visvormige’ Workumse spaarvarkens zijn bruin of groen, hebben 3 pootjes; kerfsnee spaarvarkens zijn er in vele tinten blauw, groen en hebben 4 pootjes. Van de vele pottenbakkerijen die er ooit waren zijn er anno 2020 nog 2 over: Kunst en Koch.
- Harlingen kent een rijke geschiedenis van honderden jaren met indertijd toonaangevende aardewerkfabrieken. De historie daarvan is alleen nog in het Hannemahuis, het museum voor Harlinger cultuur en historie, te vinden. En bij de sinds 1972 bestaande Harlinger aardewerk & tegelfabriek. Ik heb van 'Harlingen' enkele voorbeelden.
- Verder zijn er in Friesland veel kleine pottenbakkerijen geweest, zoals in Lemmer, Sneek, Leeuwarden, etc.
De 4 waardevolle spaarvarkens van Koninklijke Tichelaar in mijn collectie.
“WAT ZIJN JULLIE IN VREDESNAAM AAN HET DOEN?”
Porseleinen spaarpot in de vorm van drie varkentjes, ontwerp Jurgen Bey ca.2000, uitvoering Koninklijke Tichelaar / Makkum. Gestempeld: Makkum merk & JR Bey. Hoogte 16 cm, Breedte 18,5 cm, Diepte 6 cm. Rechts een individueel wit spaarvarken van Tichelaar/ Makkum. Beide in mijn collectie.
Het spaarvarken is in een beperkte oplage geproduceerd door de Koninklijke Tichelaar Makkum als afscheidscadeau voor commissieleden die het fonds BKVB verlaten. Jaar na jaar heeft het commissielid precies het tegenovergestelde gedaan van sparen; geld doneren aan veelbelovende kunstenaars, ontwerpers en architecten. Het spaarvarken staat symbool voor het wachten op de werken (het kunstwerk, bouwwerk) van de kunstenaar in ruil voor de genereuze giften (“in het varken”) van het fonds BKVB. Het Fonds BKVB (Stichting Fonds Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst 1987 – 2011) verstrekte tot 2011 subsidies aan individuele beeldend kunstenaars, vormgevers, architecten en bemiddelaars. Per 1 januari 2012 is het Fonds BKVB gefuseerd met de Mondriaan Stichting tot het Mondriaan Fonds.
Het spaarvarken is in een beperkte oplage geproduceerd door de Koninklijke Tichelaar Makkum als afscheidscadeau voor commissieleden die het fonds BKVB verlaten. Jaar na jaar heeft het commissielid precies het tegenovergestelde gedaan van sparen; geld doneren aan veelbelovende kunstenaars, ontwerpers en architecten. Het spaarvarken staat symbool voor het wachten op de werken (het kunstwerk, bouwwerk) van de kunstenaar in ruil voor de genereuze giften (“in het varken”) van het fonds BKVB. Het Fonds BKVB (Stichting Fonds Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst 1987 – 2011) verstrekte tot 2011 subsidies aan individuele beeldend kunstenaars, vormgevers, architecten en bemiddelaars. Per 1 januari 2012 is het Fonds BKVB gefuseerd met de Mondriaan Stichting tot het Mondriaan Fonds.
Gouda
Bekende fabrieken waren Goedewaagen, Plateelbakkerij Zuid-Holland, Hollandia, De Star, Regina, Ivora, en Zentith. Er waren er nog veel meer, waaronder de NKI (Nederlandse Keramische Industrie/ 1956-2000). Goedewaagen heeft veel Goudse fabrieken overgenomen, waardoor veel mallen gespaard bleven. Het Goudse spaarvarken is groen (loodglazuur, dat sinds eind jaren 80 niet meer toegepast mag worden), heeft vaak schuine dwarsstrepen op de flanken, een knoopstaartje en 4 pootjes (antieke exemplaren hebben ook wel 3 pootjes en zijn vaak niet groen maar geel). De Goudse varkens zijn veelal voorzien van nummers die de grootte aanduiden, alleen had iedere pottenbakker/ fabriek zijn eigen maatsysteem. Ik heb een voorbeeld van de STAR van vóór 1940 opgenomen.
Antiek Gouds spaarvarken van ± 1850. Waarschijnlijk een bodemvondst, in 1989 gevonden op de rommelmarkt in Krimpen aan de Lek. Lengte 13,5 cm. In afwijking van de "regel" niet groen met 4 pootjes, maar geel met 3 pootjes. En onvermijdelijk gehavend. Collectienummer 135.
Delft
Delfts blauw is een type faience (aardewerk) met blauwe decoratie. Het ontstond aan het einde van de 16e eeuw als goedkoop alternatief voor het blauw-witte Chinese porselein en beleefde een bloeiperiode in de periode 1650-1750, toen er in Delft 32 aardewerkfabrieken actief waren. De industrie werd omstreeks 1800 weggevaagd door goedkoper aardewerk uit Engeland (Staffordshire). Er zijn nu nog 2 fabrieken die het originele Delfts blauw produceren: 'Koninklijke Porceleyne Fles' en 'Heinen Delfts Blauw (uit Putten -Gld, die in 2018 de 'Delftse Pauw' overnam; de Delftse Pauw bestaat sinds september 2021 niet meer). Naast Delfts Blauw aardewerk zijn er het meerkleurige Boerendelfts en Delfts wit.
