Herkomst
Informatie
Provenance
Het is lastig de herkomst (provenance) van een spaarvarken te bepalen. Meestal hebben ze geen merk. Dan moet je afgaan op stijlkenmerken. Doorgaans is het land van herkomst voor mij wel duidelijk, maar welke fabriek het maakte is vaak een (onafgemaakte) puzzel. 25% van de spaarvarkens van voor de 2e Wereldoorlog is gemaakt in het voormalige Tsjechoslowakije; veelal in opdracht en voor de export. Dus het fraaie spaarvarken uit Engeland hoeft daar niet gemaakt te zijn. Dat geldt ook voor spaarvarkens met het stempel Foreign uit het Verenigd Koninkrijk (en Amerika). Die komen vaak uit China of Japan.
Wat het bepalen van de exacte herkomst extra moeilijk maakt is dat de mallen van de spaarvarkens over de hele wereld verhandeld zijn. Zo kan een spaarvarken uit Duitsland zomaar als een origineel Amerikaans spaarvarken opduiken, of een Frans origineel in de voormalige DDR als een produkt van VEB Gräfenroda Keramik.
En hoe bepaal je de leeftijd? Het eenvoudigst is dat als het spaarvarken een historie van bezitters kent. Je kan het ook aan het glazuur zien, met name aan de hoeveelheid craquelé en verder de soort klei en soort glazuur die gebruikt zijn. En soms aan de vorm.
Foreign
Het label FOREIGN werd oorspronkelijk in Groot-Brittannië geïntroduceerd met de Merchandise Marks Act 1887, om buitenlandse producten duidelijker te markeren. Dit omdat buitenlandse fabrikanten inferieure goederen hadden gemerkt met de merken van gerenommeerde Britse productiebedrijven en deze in het Verenigd Koninkrijk (VK) hadden geïmporteerd. In 1920 werd de McKinley Tariff Act gewijzigd om de woorden 'made in' op te nemen die aan het land van herkomst voorafgingen. Het werd van kracht in 1921. Denk aan al die 'Made in China'-stickers die je nu op dingen ziet. Over het algemeen kun je een stuk dateren met deze kennis: Als het object een stempel heeft met de tekst Engeland, is het gemaakt in of na 1891. Als het zegt 'Made in England', zou het een datum na 1920 aangeven. Een overzicht:
- 1890 -1914: elk item dat in het VK werd geïmporteerd, moest als FOREIGN worden gemarkeerd.
- Vanaf 1914 moesten alle in het VK geïmporteerde artikelen worden gemerkt met GEMAAKT IN + HET LAND VAN HERKOMST
- Vanaf 1921 moesten alle in het VK geïmporteerde artikelen worden gemerkt met MADE IN + HET LAND VAN HERKOMST IN DE ENGELSE TAAL (vergelijk 'Nippon' dat als 'Japan' moet worden geschreven).
- Opmerking: Er zijn ook spaarvarkens gemarkeerd met "FAIRYLITE FOREIGN". Alle "Fairylite" -goederen werden in Japan gemaakt en werden allemaal als "foreign" gemarkeerd met een papieren etiket of stempel. Fairylite is een merk!
De leeftijd bepalen van Duits keramiek is best lasting. Maar we hebben een beetje houvast aan het volgende:
- Van 1887 tot 1945 MADE IN GERMANY
- Van 1946 tot 1990 MADE IN WEST GERMANY of W-GERMANY
- Van 1946 tot 1990 MADE IN GDR of GERMAN DEMOCRATIC REPUBLIC. Eigenlijk raar, want er was maar weinig export van de DDR naar niet communistische landen. Het stempel met DDR kwam dan ook veel meer voor.
- Vanaf 1990: MADE IN GERMANY
Import
De meeste Europese landen importeerden veel in de jaren vóór 1950. Dat gaf een mogelijk belastingvoordeel als het product werd gemarkeerd als "import". Met dit in het achterhoofd is het mogelijk het stempel IMPORT op spaarvarkens te duiden.
Deze spaarvarkens kwamen uit het land van herkomst als een geprefabriceerd, niet geglazuurd (half-)product. In aardewerk termen: als ‘bisquit’. In het land van aankomst werden ze geglazuurd en afgebakken en (uiteraard) voorzien van het stempel IMPORT.
Deze spaarvarkens kwamen uit het land van herkomst als een geprefabriceerd, niet geglazuurd (half-)product. In aardewerk termen: als ‘bisquit’. In het land van aankomst werden ze geglazuurd en afgebakken en (uiteraard) voorzien van het stempel IMPORT.
