BE/ IE/ DK/ SE

Collectie 2

België (BE)/ Ierland (IE)/ Denemarken (DK)/ Zweden (SE)

België

Bezien we de oogst aan spaarvarkens uit België dan gaat de focus onmiddellijk naar het Vlaams aardewerk, maar er zullen ook andere spaarvarkens gemaakt zijn (ik heb er enkele). Poterie Flamande of Vlaams aardewerk of volksaardewerk ontstond in de periode van de Britse Arts and Crafts beweging en de Art Nouveau rond 1890 als een heropleving van het kunsthandwerk in West Vlaanderen. Het gaat om witbakken pottenbakkersgoed, gedraaid of in de mal gevormd, afgewerkt met loodglazuur en met een typisch gevlamd kleurenpalet. Tot ca 1930-40 bloeide deze nijverheid, ondermeer in de ateliers in Gent, Brugge, Kortrijk, Roeselare, Sint-Niklaas, Bredene en Torhout. Overigens, loopt dit gebied door naar Noordwest Frankrijk, waar ondermeer De Bruyn fraaie spaarvarkens maakte. Bekende namen als het gaat om Vlaamse spaarvarkens zijn Maes, Noseda en Société Belge de Poterie Flamande (Kortrijk). Ontdekken wie wat gemaakt heeft, de provenance van Vlaams aardwerk, is een hele klus en soms onmogelijk. Het was in het kleine gebied in West Vlaanderen destijds een komen en gaan van ambachtslui van Kortrijk naar Brugge, Torhout en omgekeerd. Tot in Frankrijk toe. De pottenbakkers namen hun eigen ontwerpen mee (dat kon toen, kennelijk) en identieke modellen werden in verschillende (concurrerende) werkplaatsen gemaakt. Vele jaren was er een geringschattende waardering van veel Vlaams aardewerk omdat het geassocieerd werd met de kitsch van de lagere en middenklasse. Er is nu gelukkig een opleving, alleen zijn er helaas niet zo veel stukken Vlaams aardewerk meer over. En al helemaal weinig spaarvarkens.

Republiek Ierland

Net als België is Ierland qua spaarvarkens zwaar ondervertegenwoordigd in mijn collectie. Ongetwijfeld heeft Ierland, net als Engeland, een bloeiende aardewerkindustrie gehad. Alleen weet ik er niets van. Meer info over dit onderwerp is welkom!
Ik was ooit in de Belleek pottery. Mooi en kunstig aardewerk, maar ze maakten geen spaarvarkens die ik verzamel. Verder ken ik alleen Killrush als een voormalig centrum van keramiek. Ceramics Kilrush maakte spaarvarkens, waarvan ik er 3 heb. Dan heb ik nog Ierse variant van SylvaC, ‘gewoon’ in Staffordshire gemaakt. En daarnaast nog een echt souvenir uit Ierland en in traditioneel groen.

Denemarken

Denemarken kent een rijke historie van aardewerkfabrieken, zoals de Knabstrup Lervarefabrik (vertaling: aardewerkfabriek). Relatief veel spaarvarkens met onderkant gres en bovenkant glazuur. Muggins in Engeland doet dat ook. Uiteraard zijn er meer spaarvarkens van andere fabrieken, waarvan hier enkele voorbeelden.

Zweden

Als "spaarvarkenland" was Zweden bij mij lange tijd niet in beeld. Via Tradera.com sinds juni 2017 wel. Opvallend bij Tradera is dat bij relatief veel spaarvarkens staat aangegeven dat ze uitsluitend binnen Zweden worden verkocht. Dat kan een soort bescherming van erfgoed zijn, waar op zich geen bezwaar tegen is. Alleen wat jammer voor mijn collectie!

Het symbool van Zweden is het Dala paard (Zweeds: dala häst), een uit hout vervaardigd paardje dat z’n oorsprong heeft in Dalarna (Midden-Zweden). Hiervan afgeleid is het Dala spaarvarken (Zweeds: Dala spargris) van hout dat ook al lang bestaat. Daarvan weer afgeleid zijn de rode aardewerken spaarvarkens met traditionele bloemenbeschildering. Het Zweedse aardewerk is bekend met merken als Nittsjõ, Guldkroken, Rorstrand (alle 3 maken/ maakten spaarvarkens). En natuurlijk Holmegaard van de design glazen spaarvarkens.

RörStrand, design Marianne Westman. Periode 1950-1960. Nummer 2 van 100 (100/2). Lengte 21,5 cm. De onderkant vormt een gestileerd klavertje 4.