Geschiedenis 3
Waarschijnlijk ontstonden spaarpotten zoals wij die kennen in de middeleeuwen. In die tijd werd hoofdzakelijk in kerken gespaard. Niet alleen de kerk maar ook de gilden hadden (in hun eigen kapellen) offerblokken waarin geregeld geld werd gestopt. In latere eeuwen bewaarde men ook thuis geld. In een oude sok (geen grapje, maar door vondsten aangetoond), in aarden potten of kruiken. Veel scherven vond men later in oude ‘beerputten’, waar alles in werd gegooid dat als afval werd beschouwd. Bekend is tevens dat men spaarpotten in tijden van gevaar in de grond begroef.
Het 'oermodel' van de spaarpot heeft de vorm van de moederborst. Dit symbool van overvloed en vruchtbaarheid is sinds de Griekse oudheid in verschillende uitvoeringen de basis voor een bolrond soort spaarpot, die later in heel Europa is teruggevonden. Waarschijnlijk hebben pottenbakkers deze gemakkelijk uitvoerbare vorm sinds de middeleeuwen uitgevoerd. Het oudste Duitse spaarvarken zou uit de 13e eeuw stammen (wordt door experts betwist!) en is gevonden in Billeben (Thüringen).
In de 17de eeuw kwam het spaarvarken echt in zwang als volksaardewerk. Later begon men te variëren en fantaseren. Het spaarvarken is pas vanaf de 19e eeuw industrieel (met mallen) gemaakt.
Experts puzzelen al jaren met de datering van het vroegste spaarvarken. Bij de Romeinen was het onbekend. In de 18e eeuw komen we het spaarvarken ‘overal’ tegen. “Hans Cristian Andersen liet verschillende (spaar-)varkens optreden in zijn vertellingen en A. D. Hildebrand schiep de naam Centebuik. Zo lang evenwel geen recente vondsten een andere uitspraak mogelijk maken, moeten we ons bij zijn betrekkelijke jeugd (17e eeuw) neerleggen”, stelt Renaud (zie bij Literatuur).