Geschiedenis 2
Voor hoe het ordinaire "huis-tuin-en-keuken-varken" een gelukszwijntje kon worden zijn verschillende invalshoeken:
1. Zwijnen (overdrachtelijk) betekent onverdiend of onverwacht geluk hebben. De oorsprong hiervan hangt samen, denkt men, met het middeleeuwse gebruik om bij wedstrijden (op jaarmarkten) de verliezer met enige hilariteit een varken te geven. Voor de verliezer een onverwacht geschenk en het varken een gelukbrenger.
2. Leerjongens die in de middeleeuwen van baas naar baas trokken (de zogenaamde Wandergeselle) werkten in de oogstperioden of perioden dat ze even geen baas hadden vaak in de landbouw. Aan het eind van zo’n periode gaf de boer hen als beloning een biggetje mee met de beste wensen (“veel geluk”) voor de toekomst.
3. Het varken wordt gelinkt aan de beschermheilige van de varkens Sint Anthonius (van Egypte, naamdag 17 januari). Zijn bijnaam ‘Antonius met het varken’ ontstond in de Middeleeuwen. De Antonieten, leden van de naar hem vernoemde verpleegorde, mochten hun varkens vrij op erven en in de stad laten rondlopen als vergoeding voor de verpleging die zij verstrekten. Op 17 januari werd het vlees van deze varkens verdeeld onder de armen.
4. In de tijd van de farao’s (Egypte) gaf men elkaar met Nieuwjaar een amulet in de vorm van een vrouwelijk varken, als symbool van vruchtbaarheid, welvaart en geluk.
Het varken brengt geluk, het spaarvarken (dus) ook. Door het kapitaaltje dat je er in kan sparen, en door de vorm. Het is een geschenk om je goede wensen voor het nieuwe jaar te begeleiden (Duitsland). En figureert ook als verpakking van het startkapitaal voor een baby en als gelukbrenger voor de kleine. Spaarbanken speelden daar op in door spaarvarkens te verstrekken aan (ouders van) pasgeborenen.